Publiczna Szkoła Podstawowa im. Tadeusza Kościuszki w Błędowie

05-620 Błędów

ul. Stary Rynek 9

tel./fax. 48 668 03 56

mail: sekretariat@bledow.edu.pl

Historia

Tadeusz Kościuszko
(1746 - 1817)

Tadeusz Kościuszko
podpis

Tadeusz Kościuszko urodził się 4 lutego 1746 r. w Mereczowszczyźnie jako czwarte i najmłodsze dziecko w rodzinie, z ojca Ludwika Tadeusza i Tekli z Ratomskich. Osierocony przez ojca w wieku lat dwunastu, wykształcenie zdobył dzięki energicznym staraniom matki. Od najmłodszych lat marzył o przyszłości żołnierskiej.
Niełatwo było jednak spełnić to marzenie. Szlachcic służący w wojsku powinien być oficerem. Szarżę się kupowało. Był to wydatek znacznie przewyższający możliwości rodziny.
Na razie 9 - letni Tadeusz wraz ze starszym o 2 lata Józefem pobiera naukę w kolegium pijarskim, w którym poznaje historię ojczystą i dzieje innych narodów.
Po 5 latach sytuacja materialna zmusza matkę do zabrania syna do domu. Następne 5 lat spędza pomagając prowadzić rodzinne interesy.
Marzenia o wojsku nie opuszczają jednak młodego Kościuszki. Gdy skończył 19 lat, otworzyła się droga do ich spełnienia. Oto w 1765 r. król Stanisław August Poniatowski założył w Warszawie Korpus Kadetów zwany również Szkołą Rycerską. Miała ona wychowywać wykształconą kadrę oficerów, ludzi mądrych i oddanych krajowi. Tadeusz jako kadet, szczególnie upodobał sobie naukę o budowie fortyfikacji, wznoszeniu wielkich umocnień w terenie. Jednym słowem - chciał zostać inżynierem wojskowym. Po skończeniu rocznego kursu nauki ten pilny uczeń został zatrzymany w Szkole Rycerskiej jako instruktor wychowujący kadetów, a następnie szybko awansował i w roku 1770 otrzymał stopień kapitana.
Swoimi zdolnościami malarskimi zwrócił uwagę króla Stanisława Augusta, który chciał go wykształcić na malarza i w tym celu wysłał go na studia do Francji. W ciągu 5 - letniego pobytu za granicą uzupełniał Kościuszko nadal wiedzę wojskową, studiując także inne nauki.
W końcu 1774 r. powrócił do kraju osłabionego pierwszym rozbiorem. Nie mógł, jak marzył, zaciągnąć się do służby wojskowej, bo młoda armia polska nie miała wolnych miejsc dla oficerów.
Następne 8 lat życia poświęcił służbie w armii amerykańskiej. Porwany hasłem: "wszyscy ludzie są równi i wszyscy mają prawo do życia, do wolności i szczęścia", walczył o niepodległość ludów Ameryki.
Wrócił jednak w końcu 1784 r. do Polski, ale i teraz nie mógł otrzymać w słabej i nielicznej armii żadnego stanowiska. Postanowił więc osiąść w rodzinnym mająteczku Siechnowicze i zająć się na razie gospodarstwem.
Kiedy patrioci przystąpili do organizowania uchwalonej przez Sejm Czteroletni sześćdziesięciotysięcznej armii, 12 października 1789 r. otrzymuje Kościuszko nominację na generała - majora wojsk koronnych.
18 lipca 1792 r. pod Dubienką dowodzi walką w obronie Konstytucji Trzeciego Maja.
30 lipca, na wiadomość o przystąpieniu króla do Targowicy, podaje się do dymisji. Przegrana wojna przyniosła drugi rozbiór Rzeczpospolitej.
Polscy patrioci postanowili wezwać naród do zbrojnego powstania przeciw Rosji Katarzyny II i Prusom Fryderyka Wilhelma. Jako wodza wskazano Kościuszkę.
24 marca 1794 roku jako Najwyższy Naczelnik Siły Zbrojnej Narodowej złożył, w otoczeniu oficerów i wobec zebranego wojska i ludu na rynku w Krakowie, przysięgę, w której przyrzekł:
Przysięga na krakowskim rynku


" Powierzonej mi władzy na niczyj prywatny ucisk nie użyję, lecz jedynie jej dla obrony całości granic, odzyskania samowładności Narodu i ugruntowania powszechnej wolności używać będę".


Oświadczył też:

"Za samą szlachtę bić się nie będę.
Chcę wolności całego narodu i dla niej tylko wystawię me życie"


4 kwietnia stanął Kościuszko pod wsią Racławice, gdzie rozegrała się pierwsza bitwa powstańców.Naczelnik na czoło walki wysunął oddziały wojska regularnego, a świeżo zrekrutowanych chłopów umieścił w odwodzie. Oni to w znaczący sposób przyczynili się do zwycięstwa.
5 kwietnia staje Kościuszko obozem pod Słomnikami, gdzie wydaje "Raport pierwszy narodowi polskiemu o zwycięstwie pod Racławicami".
Szybko też zostaje oswobodzona Warszawa. Teraz, gdy stolica była wolna, powstanie mogło się rozszerzyć na cały kraj. Naczelnik szybko organizował armię i wydawał odezwy wzywające do walki ludność z różnych ziem polskich. Ogłosił też szereg zarządzeń. Najważniejszym z nich był podpisany 7 maja Uniwersał Połaniecki, który zakazywał szlachcie gnębić chłopów, zmniejszał pańszczyznę i przyznawał włościanom różne prawa, których dotychczas nie mieli. Po Uniwersale Połanieckim wzmógł się jeszcze napływ ochotników pod sztandary Kościuszki.
Wojna jednak dopiero się rozpoczynała. Do poważniejszej bitwy doszło pod Szczekocinami, ale nie była ona dla powstańców pomyślna. Bohaterstwo żołnierzy i ofiarność ludności cywilnej ocaliło stolicę. Zawiązało się powstanie na tyłach wojsk pruskich w Wielkopolsce.
W obliczu takiej sytuacji Katarzyna II postanawia przystąpić do ostatecznego rozgromienia powstańczego zrywu. Do ostatniej bitwy doszło 10 października pod Maciejowicami. Zakończyła się ona dla Polski kompletną klęską. Korpus powstańców został rozbity, a sam Kościuszko, ciężko ranny, dostał się na 2 lata do niewoli.
Z końcem 1796 r. wyjeżdża z Rosji, uwolniony po śmierci Katarzyny II, przez jej syna - Pawła I. Udaje się do Ameryki, aby po kilku miesiącach wyruszyć z powrotem do Europy, do Francji. 17 października 1799 r. odwiedza Kościuszkę w Paryżu Napoleon Bonaparte.
Po Kongresie Wiedeńskim, w 1815 r., kiedy tylko z części dawnej Polski utworzono uzależnione od Rosji Królestwo Polskie, rozgoryczony Kościuszko wyjeżdża do Solury w Szwajcarii, gdzie pozostaje aż do śmierci, która nastąpiła 15 października 1817 r.
23 czerwca roku następnego sprowadzone do Krakowa prochy Naczelnika złożono w grobach królewskich na Wawelu, a na wzgórzu podkrakowskim rodacy usypali mu pomnik - mogiłę - Kopiec Kościuszki.

Obelisk poświęconyTadeuszowi Kościuszce przy budynku szkoły w BłędowieNa placu szkolnym w Błędowie stoi pomnik z tablicą pamiątkową ku czci Tadeusza Kościuszki wzniesiony w setną rocznicę śmierci bohatera narodu polskiego.

Kilka wierszy i tekstów o Tadeuszu Kościuszce:

Przysięga

Na krakowskim rynku
Wszystkie dzwony biją.
Cisną się mieszczany
Z wyciągniętą szyją.

Zagrzmiały okrzyki
Jak tysięczne działa...
Swego bohatera
Polska wita cała!

Wyszedł pan Kościuszko
W krakowskiej sukmanie
Odkrył jasne czoło
Na to powitanie.

Odkrył jasne czoło,
Klęknął na kolana,
Ślubuję ci życie,
Ojczyzno kochana!

Ślubuję ci życie,
Ślubuję ci duszę,
Za Bożą pomocą
Wolność wrócić muszę!

Na krakowskim rynku
Tam ludzi gromada.
Tadeusz Kościuszko
Dziś przysięgę składa.

Maria Konopnicka

"...Są wielcy ludzie, co mają pomniki z żelaza.
Inni mają z kamienia, ze spiżu, z marmuru.
Dla Kościuszki nie wystarczał nam jeden metal lub kamień.
On ma pomnik ze wszystkiej ziemi polskiej."

Maria Dąbrowska

 

Kościuszko! Twoja skromność
nie dba o pochwały,
W boju mężny, w pokoju
umysł masz wspaniały,
Wielki przez rozum, cnoty
i waleczne sprawy,
Nikt więcej nie miał prawa
nad Ciebie do sławy!


Tam w Szwajcarów wolnej ziemi
Żył Kościuszko długie lata
I obracał tęskne oczy,
Gdzie rodzinna jego chata.

Z Maciejowic w ranach wzięty
Ciężką przetrwał on niewolę
Nim - wygnaniec - poszedł w świat,
Na tułactwo, na niewolę.

A gdy poczuł, że śmierć blisko,
Ujął w ręce miecz swój dumny
I rzekł: "Walczył w świętej sprawie,
Włóżcie ze mną go do trumny!"

I na północ spojrzał rzewnie,
Twarz mu blaskiem się zajęła,
I konając wyrzekł z mocą:
- "Jeszcze polska nie zginęła!"

"przylgnął bowiem do niego naród cały nadzwyczajnym sposobem i miło wszyscy słuchali wspomnienia Kościuszki, oprócz magnatów i wielkich panów, którzy z Polski po większej części poujeżdżali i kryli się."

(pamiętnikarz owych czasów)

 

"Jenerała Kościuszki sława z ust do ust tu przechodzi, wszystkie domy są ozdobione jego kopersztychami i portretami, wszyscy prawie sylwetki jego albo w tabakierach, albo w pierścionkach noszą. Pod portretami jego różni różne w wierszach dają napisy, słowem za bohatera wieku i narodu naszego jest ogłoszony".

(z listów wysyłanych z Warszawy do Ignacego Potockiego
przebywającego z Kościuszką w Saksonii)

 

"Jest on najczystszym synem wolności z pomiędzy wszystkich, jakich znałem kiedykolwiek i takiej wolności, która rozciąga się na wszystkich, nie zaś na niektórych i na bogatych".

T. Jefferson

"Między czwartą i piątą wieczorem spostrzegliśmy hufiec żołnierzy zbliżający się do głównej kwatery; nieśli oni na noszach z łozy ciało męża umarłego na poły. Był to Naczelnik Kościuszko: krew oblewająca całą postać jego odbijała się okropnie o śmiertelną bladość twarzy jego; miał on głęboką ranę w głowie i kilka ran (zadanych) spisą w biodrach, zaledwie oddychał, widok ten ścisnął mi serce..."

Julian Ursyn Niemcewicz (po bitwie pod Maciejowicami)

Artykuły

  • Historia

    "Historia to świadek czasów,
    światło prawdy,
    żywa pamięć,
    mistrzyni życia,
    zwiastunka przyszłości"

    Z historii Błędowa



    Błędów leży na południowy zachód od Grójca. Datuje swoje początki od XIV wieku. Jak podają kroniki, przed wiekami podróżował tędy ze swym orszakiem król Kazimierz Wielki w drodze do Krakowa. Orszak królewski nie mógł odnaleźć właściwej drogi,...

    Czytaj Więcej o: Historia